1. BÀI PHÁT BIỂU CỦA THƯỢNG TƯỚNG LƯU Á CHÂU
2. Bài phát biểuTrương Duy Nghênh.Nhà kinh tế học TQ
Bài phát biểu của
Thượng tướng Lưu Á Châu
Thượng tướng Lưu Á
Châu [刘亚洲, Liu Yazhou] sinh
năm 1952, là con trai cố Thiếu tướng Lưu Kiến Đức và là con rể của Chủ tịch nước
Lý Tiên Niệm, vợ ông là Lý Tiểu Lâm hiện là Phó Chủ tịch hội hữu nghị đối ngoại
Trung Quốc. Ông còn là nhà văn quân đội, nhà bình luận quân sự của Trung Quốc.
Lưu Á Châu từng du học và sinh sống ở Mỹ một thời gian lên tới gần 10 năm. Mấy
năm trước từng giới thiệu quan điểm và phân tích cá nhân về quan hệ quốc tế với
tầng lớp lãnh đạo cao cấp trong đảng và quân đội Trung Quốc. Theo tìm hiểu, những
quan điểm của ông đã gây được sự chú ý mạnh mẽ của một số tướng lĩnh và giới
phân tích chiến lược ở Trung Quốc, trong đó là giới sỹ quan cấp trung trong
quân đội. Hiện Lưu Á Châu đảm nhiệm chức phó Chính ủy trong Bộ Tư lệnh Không
quân Trung Quốc.
Sau đây là nguyên văn bài nói chuyện của tướng Lưu Á Châu
tại một căn cứ quân sự của Trung Quốc ở Côn Minh. (Ngày 10/05/2010)
Tôi là người kế tục của văn hóa Trung Hoa, cũng là người
phê phán nó. Trước đây, đầu tiên tôi là người kế tục nó, sau đó mới trở thành
người phê phán nó. Hiện tại, đầu tiên thì tôi phê phán nó, sau đó mới là người
kế tục.
Lịch sử của Phương Tây là nền lịch sử cải tà quy chính từ ác trở thành thiện. Lịch sử của Trung Quốc thì ngược lại, là một bộ lịch sử đổi từ thiện sang ác.
Lịch sử của Phương Tây là nền lịch sử cải tà quy chính từ ác trở thành thiện. Lịch sử của Trung Quốc thì ngược lại, là một bộ lịch sử đổi từ thiện sang ác.
Phương Tây cổ đại thì cái gì cũng cấm, chỉ là không cấm
cái bản năng của con người. Ở Trung Quốc thì cái gì cũng không cấm, chỉ cấm độc
nhất mỗi bản năng. Người Phương Tây có cái hay là thể hiện được bản thân họ, thể
hiện được lối tư duy, tư tưởng của cá nhân, dám thể hiện cả bản thân đang lõa
thể. Người Trung Quốc thì chỉ biết mặc quần áo che ở bên ngoài, đem cả quần áo
phủ lên tư tưởng. Việc mặc quần áo dễ hơn là cởi nó ra, người Phương Tây dám biểu
đạt góc tối tăm của bản thân, do đó họ sẽ nhận được ánh sáng soi rọi, do đó tư
tưởng của họ tung hoành khắp nơi như vó bảo mã. Chúng ta lại đi ca tụng vinh
quang của bản thân, kết quả thì đem tới ngàn năm tăm tối. Triết gia người Đức
Georg Wilhelm Friedrich Hegel đã nói “Trung Quốc không có triết học”. Tôi cho rằng
Trung Quốc mấy ngàn năm qua không hề sản sinh ra được tư tưởng gia nào. Tư tưởng
gia mà tôi nói tới ở đây là những nhà tư tưởng có cống hiến kiệt xuất cho tiến
trình văn minh của nhân loại như Hegel, Socrates, Platon.
Lão Đam (Lão Tử), anh nói xem có phải là tư tưởng gia
không? Chỉ dựa vào cuốn sách “Đạo Đức Kinh” hơn 5 nghìn chữ mà cũng trở thành
tư tưởng gia? Đó là chưa nói đến “Đạo Đức Kinh” của ông ta có vấn đề.
Khổng Tử có thể trở thành tư tưởng gia được không? Hậu nhân chúng ta nên bình luận về ông ta như thế nào? Làm thế nào để đánh giá tác phẩm của ông ta? Tác phẩm của ông ta chưa hề cung cấp cho người Trung Quốc chúng ta một hệ thống giá trị để cân bằng quyền lực thế tục cho nội tâm, ông ta chỉ cung cấp một số thứ xoay quanh quyền lực. Nếu Nho học là một thứ tôn giáo, thì nó là ngụy tôn giáo, nếu là tín ngưỡng, là ngụy tín ngưỡng; còn nếu cho nó là một thứ triết học thì nó là thứ triết học của xã hội quan trường. Từ ý nghĩa này mà nói, Nho học có tội với người dân Trung Quốc. Trung Quốc không có tư tưởng gia, chỉ có mưu lược gia. Xã hội Trung Quốc là một xã hội lấy binh pháp làm trọng, người Trung Quốc chúng ta tôn sùng từ cửa miệng các mưu lược gia. Người đời lại nhớ nhiều nhất tới một kẻ chẳng được xem là thành công như Gia Cát Lương, tâm can của ông ta không phải là rộng rãi tốt đẹp gì, dùng người cũng không được chuẩn. Có tư liệu chứng minh rằng ông ta là người lộng quyền. Một kẻ như thế này lại được nâng lên một tầm cao có thể dọa người, đây cũng là một bằng chứng cho thấy tâm hồn của dân tộc Trung Hoa chúng ta.
Khổng Tử có thể trở thành tư tưởng gia được không? Hậu nhân chúng ta nên bình luận về ông ta như thế nào? Làm thế nào để đánh giá tác phẩm của ông ta? Tác phẩm của ông ta chưa hề cung cấp cho người Trung Quốc chúng ta một hệ thống giá trị để cân bằng quyền lực thế tục cho nội tâm, ông ta chỉ cung cấp một số thứ xoay quanh quyền lực. Nếu Nho học là một thứ tôn giáo, thì nó là ngụy tôn giáo, nếu là tín ngưỡng, là ngụy tín ngưỡng; còn nếu cho nó là một thứ triết học thì nó là thứ triết học của xã hội quan trường. Từ ý nghĩa này mà nói, Nho học có tội với người dân Trung Quốc. Trung Quốc không có tư tưởng gia, chỉ có mưu lược gia. Xã hội Trung Quốc là một xã hội lấy binh pháp làm trọng, người Trung Quốc chúng ta tôn sùng từ cửa miệng các mưu lược gia. Người đời lại nhớ nhiều nhất tới một kẻ chẳng được xem là thành công như Gia Cát Lương, tâm can của ông ta không phải là rộng rãi tốt đẹp gì, dùng người cũng không được chuẩn. Có tư liệu chứng minh rằng ông ta là người lộng quyền. Một kẻ như thế này lại được nâng lên một tầm cao có thể dọa người, đây cũng là một bằng chứng cho thấy tâm hồn của dân tộc Trung Hoa chúng ta.
Dưới hình thái của xã hội hiện tại, có 3 loại hành vi
đang rất thịnh hành:
① Thuật
ngụy biện.
Con trai tôi năm nay thi đỗ vào khoa báo chí của một trường
đại học, khoa báo chí của trường này là một trong những nơi có khoa báo chí tốt
nhất toàn Trung Quốc. Tôi nói với con trai “Đưa giáo trình lại đây bố xem thử”.
Sau khi xem qua thì tôi nói rằng giáo trình này không đáng để xem. Trong cuốn
sách có một đoạn luận: người Trung Quốc đã phát minh ra thuốc súng, thuốc súng
này sau khi truyền tới Châu Âu, phá vỡ những thành lũy phong kiến được xây dựng
từ thời Trung Đại ở đây. Đây rõ ràng là một câu chuyện tiếu lâm. Anh phát minh
ra thuốc súng đánh thủng bức tường thành của chế độ phong kiến, thế còn tường
lũy phong kiến của bản thân anh tại sao lại không phá đi? ngược lại còn được
xây dựng kiên cố hơn? Ở Đại học Quốc phòng Trung Quốc, khi thảo luận về vấn đề
Đài Loan, có một quan điểm nghiêng về phía thị trường: Đài Loan giống như một ổ
khóa, nếu như vấn đề Đài Loan không giải quyết được, nó sẽ như một ở khóa khóa
chặt cánh cửa đi ra ngoài của Trung Quốc, Trung Quốc sẽ không thể vươn ra biển
lớn được. Đấy chính là ngụy biện, tôi chỉ cần nói 1 câu là có thể đưa anh trở về
thực tế. Tây Ban Nha sau khi trở thành cường quốc trên biển rồi, lại không hề
ngăn cản láng giềng của họ là Bồ Đào Nha cũng trở thành một cường quốc về biển.
Eo biển Manche của Pháp chỉ rộng có 28 hải lí, nước Anh đã ngăn cản nước Pháp
trở thành cường quốc hải quân không? Việc Trung Quốc mất đi thời cơ lịch sử để
trở thành cường quốc hải quân là do giai cấp thống trị lâu đời ở Trung Quốc
không hề có khái niệm về quyền lợi biển.
② Đối
ngoại nhu nhược, đối nội tàn nhẫn
Văn minh Châu Âu và văn minh Trung Hoa đều có bước khởi đầu
gần như cùng thời điểm, tuy nhiên Châu Âu hình thành nên rất nhiều quốc gia nhỏ,
Trung Quốc trở thành một đế quốc thống nhất rộng lớn. Nói đến đây, chúng ta
luôn tự hào về điều này. Kỳ thật việc Châu Âu trở thành nhiều nước nhỏ là một
biểu hiện của tự do về tư tưởng. Nhiều thứ có liên quan tới văn minh nhân loại
đã được sản sinh từ những nước nhỏ bé bị chia cắt này, ngược lại Trung Quốc
chúng ta đã có những đóng góp gì cho nền văn minh thế giới? Thống nhất giang
sơn và thống nhất tư tưởng nhất định có một mối liên hệ nào đó. Xã hội mưu lược
là một xã hôi có tính hướng nội. Tôi đã từng nghiên cứu kĩ những khác biệt giữa
hai nước Trung Mỹ: Trên phương diện đối ngoại của Trung Quốc về cơ bản là nhu, ở
mặt đối nội thì là cương, nước Mỹ thì lại tương phản với điều này: về đối ngoại
là cương, đối nội là nhu. Tôi không nhớ rõ là đã viết trong cuốn sách nào đã từng
nhắc tới vấn đề này, có thể là trong cuốn “Chiến tranh với Đài Loan và đánh giá
những rủi ro” đã có kết luận thế này: Việc này là do sự khác biệt về văn hóa
quyết định. Trung Hoa có một nền văn hóa đóng chặt, hướng nội, nước Mỹ có nền
văn hóa mở, có tính hướng ngoại. Lối suy nghĩ thống nhất là lối nghĩ của văn
hóa hướng nội. Điều này cũng giải thích nguyên nhân tại sao người Trung Quốc
chúng ta đứng trước những kẻ xâm lược nước ngoài thì lại trở thành những con
dê, đứng trước đồng bào mình thì lại trở thành những con sói. Chỉ cần khoảng
100 lính Nhật Bản, lại có thể dẫn cả một đoàn tù binh lính Quốc Dân Đảng tới 5
vạn ngườ tới Yến Tử Cơ để hành quyết. Đừng nói là phản kháng, bọn họ đến cả
dũng khí chạy trốn cũng không có. Ở chiến dịch Thái Vu trong chiến tranh giải
phóng( chiến tranh Quốc Cộng 1946-1949), chỉ có 3 ngày, chúng ta đã đánh tan 7
sư đoàn với hơn 56000 người. Sau chiến dịch, Vương Diệu Vũ đã nói: “5 vạn đầu lợn,
kêu Cộng quân đi bắt, trong 3 ngày cũng bắt không hết”. “Người Trung Quốc muốn
đánh người Trung Quốc, đó mới gọi là dũng mãnh”.
③Thấp
hèn, đê tiện
Sự thấp hèn về tinh thần tất nhiên sẽ dẫn tới những hành
vi đê tiện, Tinh thần cao thượng sẽ dẫn tới những hành động cao thượng. Khoảng
20 năm trước gì đó, khu nhà tôi đang ở có phát sinh một sự việc: Một đôi vợ chồng
cãi vã đòi li hôn, người chồng đem bồ mới về ở trong nhà, sau đó cãi nhau to,
người vợ leo lên đỉnh tòa nhà để nhảy lầu. Người xem đứng xung quanh rất đông,
có người vui sướng trước cảnh này kêu to: “mau nhảy đi, mau nhảy đi!!!” Sau đó
cảnh sát tới đem người cứu xuống, những kẻ đứng xem thậm chí còn tỏ vẻ tiếc nuối.
Tôi chỉ thở dài một tiếng, trở về nhà mở ti vi lên xem. Trên ti vi đang chiếu một
sự việc có thật: Ở nước X, theo tôi nhớ là Hungary thì phải, vào hơn 70 năm trước,
có một người thợ mỏ sắp tổ chức hôn lễ với vợ, trong lần xuống hầm mỏ cuối cùng
trước lễ cưới thì bị sụp hầm mỏ, người thợ mỏ vĩnh viễn không quay trở lên được
nữa. Người vợ sắp cưới không tin rằng vị hôn phu của mình đã ra đi mãi mãi, liền
chờ đợi anh ta suốt 70 năm. Mấy ngày trước người ta dọn dẹp lại toàn bộ khu mỏ,
trong một đường hầm sâu tích đầy nước người ta tìm thấy một thi thể, chính là
thi thể mà hơn 70 năm trước bị chông vùi của vị hôn phu bất hạnh đó. Bởi vì
không có không khí, lại được ngâm trong nước đầy khoáng chất trong hầm mỏ, anh
ta trông vẫn còn trẻ như 70 năm trước. Người vợ anh ta thì đã già tóc bạc trắng,
bà ấy đã ngồi khóc bên cạnh thi thể người chồng của mình, sau đó đã có một quyết
định: tiếp tục tổ chức lễ cưới với người chồng của mình. Đó là một cảnh hết sức
cảm động: Một bà lão hơn 80 tuổi mặc áo cưới trắng tinh, tóc cũng bạc trắng.
Người chồng của bà, với hình dáng thanh niên nằm trong một cỗ xe ngựa kéo. hôn
lễ và tang lễ được tổ chức cùng lúc. Nhiều người đã rơi nước mắt vì cảnh này.
Việc có thể khảo nghiệm chuẩn mực đạo đức của người Trung
Quốc chúng ta chính là vụ 11 tháng 9 của nước Mỹ. Vụ 11 tháng 9 tuy không làm
thay đổi thế giới, nhưng đã làm thay đổi nước Mỹ. Đồng thời sau vụ 11.9 thì thế
giới rất khó quay về thời điểm trước vụ việc này xảy ra. Khi vụ 11.9 xảy ra, ở
nước ta (Trung Quốc) chí ít là trong một khoảng thời gian thì được bao phủ bới
một bầu không khí không được tốt. Vào đêm ngày 12 tháng 9 năm đó, sinh viên 2
trường Đại học Bắc Kinh và đại học Thanh Hoa đang đánh trống gõ chiêng ầm ĩ.
Tôi nói đó là do đội bóng đá quốc gia Trung Quốc còn chưa lên tuyến trước ra
sân, ngày ra sân của đội là ngày 7 tháng 10 cơ, đó là trận cuối, Trung Quốc sẽ
đá với UAE, nếu thắng thì sẽ được tham dự vòng chung kết Worldcup. Cách một thời
gian tôi mới biết các sinh viên Trung Quốc đang hoan hỉ chúc mừng nước Mỹ bị
đánh bom khủng bố vào tòa tháp đôi. Nước ta có một đoàn đại biểu, lúc đó đang ở
thăm nước Mỹ, lúc xem tòa nhà thương mại thế giới bị máy bay bọn khủng bố đâm
vào, những người trong đoàn tham quan liền không kìm được cảm xúc, đứng dậy vỗ
tay hoan hô. Dưới quá trình ngâm tẩm văn hóa như thế, chúng ta không thể trách
họ được, bọn họ đã không thể khống chế nổi bản thân nữa. Kết quả là bị tuyên bố
là những vị khách không bao giờ được hoan nghênh. Tôi ở Bộ tư lệnh Không quân
đóng tại quân khu Bắc Kinh, vào những ngày đó có bộ đội tới thăm, tôi đều hỏi họ
có cái nhìn như thế nào về vụ 11 tháng 9? Họ đều có một câu đáp án như nhau “Khủng
bố đánh rất tốt”. Sau đó tôi nói “chuyện này rất bi thảm. Nếu như những người
này yêu Trung Quốc, thì còn ai có thể cứu được Trung Quốc? Truyền thông thì
càng không đáng nhắc tới, chỗ mà không có tin tức nhất lại chính là trên mặt
báo. 1997 công nương Anh Diana gặp tai nạn xe hơi và qua đời. Cho dù cá nhân
công nương Diana là thế nào, hoàng gia Anh như thế nào, cô ấy ít nhất cũng có
giá trị tin tức báo chí. Tất cả các báo chí, truyền thông trên toàn thế giới đều
có tin tức về sự kiện này ngay trên trang nhất, chỉ có truyền thông Trung Quốc
là duy nhất không có tin tức này. Vào ngày hôm đó thì trên các báo lớn nhở ở Bắc
Kinh đăng tin này "Các em học sinh tiểu học và trung học ở Bắc Kinh bắt đầu
khai trường”. Bản tin này có khác nào đăng lên trang nhất các báo “Người Bắc
Kinh hôm nay đã ăn sáng rồi”. Vào sáng ngày hôm sau xảy ra vụ 11 tháng 9, tôi
ngồi bên ti vi xem tiết mục “bình luận tiêu điểm” và muốn xem những người được
mệnh danh là “cái loa phát thanh của Trung Quốc” bình luận sự kiện này như thế
nào. Kết quả là hôm đó tiết mục bình luận tiêu điểm lại nói về tổ chức đảng ở
nông thôn làm thế nào để tăng cường tính vững mạnh của tổ chức. Cái bạn thực sự
muốn xem? Làm gì có mà xem. Bạn không muốn nghe nhất thì lại được phát đi phát
lại cả buổi, những cái loa phát thanh của đảng họ hoàn toàn không quan tâm người
ta muốn gì.
Vào năm 1999, Nước Mỹ và khối Nato đánh bom liên bang Nam
Tư, Trung Quốc có ra mặt 1 lần, cái giá của lần ra mặt này là sứ quán Trung Quốc
ở Beograd bị ném bom. Lần này thì suýt tí chút nữa cũng phải xuất đầu, sau đó
dưới sự dàn xếp của TW đảng, đứng đầu là đồng chí X đã kịp thời xoay chuyển cục
diện. Nền văn hóa của chúng ta như toa tàu tốc hành, quán tính rất lớn, đem
theo chúng ta - những người thiếu hụt về chuẩn mực đạo đức lao nhanh như gió về
bến cuối. Có người vào lúc đó còn đề xuất nhân cơ hội này đánh chiếm Đài Loan,
nhân dịp loạn lạc này, giơ tay là lấy được. Tôi có thể hiểu được tâm tình của
những đồng chí này, nhưng thực tế thì đấy không phải là thời cơ tốt. Vào lúc đó
tôi nghĩ rằng, sự kiện 11/9 đã làm chết nhiều người vô tội. Sinh mạng con người
là thứ quý giá nhất trên thế giới, những người bị thiệt mạng này họ chẳng có
liên quan gì tới chính phủ Mỹ. Người Trung Quốc chúng ta dùng thái độ này để đối
đãi với họ, thì người ngoài cũng sẽ đối đãi với chúng ta như thế. Đối lập với
việc này là thảm án Dover ở nước Anh. Vào mấy năm trước, một nhóm người Phúc Kiến
chui vào thùng xe tải bịt kín để nhập cư lậu vào nước Anh qua eo biển Dover, do
nằm trong thùng xe bị bít kín nhiều giờ liền nên họ đều bị chết ngạt, chỉ còn 2
người còn sống. Sau khi sự việc được đưa ra ánh sáng, đại sứ quán Trung Quốc ở
Anh đã không có một nhân viên nào xuất hiện, sau đó chính người Dover đã tự tổ
chức lễ truy điệu cũng như buổi đốt nến tưởng niệm các nạn nhân xấu số. Có nhiều
trẻ em đã tham gia, trên tay cầm những đồ chơi do Trung Quốc chế tạo. Nhân nói
về đồ Trung Quốc, hiện nay trên thế giới thì có tới 90% đồ chơi trẻ em đều là
Made in China. Có phóng viên hỏi trẻ em: “tại sao em lại tới tham gia buổi lễ
tưởng niệm này?” Đứa bé nói “bọn họ cũng là người mà. Những đồ chơi chúng em cầm
trong tay hiện giờ rất có thế là do những người này chế tạo”. Trong toàn buổi lễ
tưởng niệm, không hề có bóng dáng một người Trung Quốc nào ở hiện trường. Thế
nào gọi là văn minh? Tôi đang tư khảo suy nghĩ.
①Gọi
khủng bố là hành động đúng.
Dưới sự giáo dục của nền văn hóa Trung Quốc, đã sản sinh
ra những lớp người đặc biệt. Đầu tiên là họ xem nhẹ mạng sống của bản thân, rồi
xem nhẹ cả tính mệnh người khác, của tổ quốc như xem một vở kịch. Ngay cả bản
thân họ còn không xem việc nắm giữ sinh mệnh là một quyền,họ cũng không muốn
cho người khác có quyền đó. Lỗ Tấn từ mấy mươi năm trước đã từng phê phán trong
“kẻ xem trò náo nhiệt” kiểu tâm thái đã được luyện thành như thế. Người Trung
Quốc xem người ta giết người, không có ai là không hoan hỉ náo nhiệt. Giai cấp
thống trị cố ý mang người ra giữa chống đông người để giết, người dân bị thống
trị cũng hoan hỷ hưởng thụ khoái cảm của tầng lớp thống trị, nhất là những lúc
sắp bình minh người ta xử tử tù nhân, liên tục ba ngày thì có thể nói là người
đông như kiến cỏ. Ngay cả những sới bạc nhỏ cũng gầy sòng ở đó được. Người ta
còn lấy một ít máu của tử tù nhúng vào bánh màn thầu. Ngày nay đã không còn kiểu
xử tử như thế, nhưng người dân vẫn cứ thích kiểu khai đình như thế. Ngày xưa
vào mùa xuân còn đi xem người ta xử trảm Đàm Tự Đồng cùng với 5 đồng chí của
ông ta như thế (1) thì trong chiến tranh Giáp Ngọ 1894 sao lại không mất Đài
Loan được kia chứ? Con cháu họ - chính là chúng ta, nếu như chúng ta giống y
như họ, vậy thì làm sao có thể giải phóng thu hồi Đài Loan? Trên xe bus công cộng
có một kẻ lưu manh đánh người, những người khác lại im lặng không dám ho he gì.
Chẳng lẽ lại dựa vào những người này đi giải phóng Đài Loan? Dựa vào những người
này đi thực hiện chính sách bốn hiện đại hóa (Chương trình bốn hiện đại hóa do
Đặng Tiểu Bình đề ra bao gồm hiện đại hóa công nghiệp, hiện đại hóa nông nghiệp,
hiện đại hóa quốc phòng, hiện đại hóa nền khoa học kĩ thuật để đưa Trung Quốc
vào hàng ngũ những nước đứng đầu) thì có tác dụng gì chứ? Lúc tôi tập thể dục
buổi sáng có xem ti vi, trong lúc phát quảng cáo ở tiết mục “tin tức buổi sáng”
thì sản phẩm được bán chạy nhất là gì? là cửa chống trộm. Đây là bi kịch của một
dân tộc. Các anh xem thử xem cái nhà các anh ở có giống một cái lồng không? Lúc
tới Thành Đô thì tôi vào ở trong nhà một vị nguyên là chính ủy không quân đóng ở
quân khu Thành Đô. Lúc tôi bước vào cửa, cảm giác giống y như đang ở nhà ngục.
Trên cửa sổ, lan can hay ban công thì đều là những thanh sắt lồng vào nhau để
chống trộm. Sau đó tôi cho người gỡ ra. Mấy hôm trước tôi có xem một cuốn sách
có nhan đề “Trung Quốc có thể không nói ra”. Tôi cho rằng có thể anh nói không,
nhưng các anh lại đứng sau cánh cửa chống trộm để nói không, như thế là không
có dũng khí, là hèn yếu. Nhà văn quân đội Kiều Lương nói rất hay “ngay cả những
người tự vỗ ngực là người yêu nước khi thấy gà kêu chó sủa bởi trộm cướp cũng
núp lại đằng sau, để dành cái hào khí thô lỗ nói không với những nước lớn nơi
xa xôi”.
②Cần
phải nhìn nước Mỹ một cách khách quan, toàn diện
Nước Mỹ trông như thế nào? Bạn có nghe qua một câu hình
dung New York như thế này: Nơi tốt nhất trên thế giới và nơi tệ nhất trên thế
giới gộp lại với nhau thì đó chính là New York. Dùng câu nói này áp dụng cho nước
Mỹ hôm nay liệu có còn phù hợp? Cả một thế hệ quân nhân như chúng ta, là niềm
hy vọng cho tương lai của đất nước này, càng không phải là thuộc “phái thân Mỹ”
cũng không phải là thành viên thuộc “phái chống Mỹ” mà chúng ta phải làm những
người hiểu biết, hiểu rõ nước Mỹ. Phải hiểu rõ kẻ địch thì mới đánh thắng được
kẻ địch. Xem thường địch thủ chính là xem thường chính bản thân mình. Thác Bạt
Đảo (Bắc Ngụy Thái Vũ Đế 408–452) đem tên nước của người Nhu Nhiên đổi thành
Nhuyễn Nhuyễn, ý nghĩa là con côn trùng nhỏ xíu, ông ta lại bị chính con côn
trùng bé tí này đánh bại, vậy thì anh đến con côn trùng còn không bằng. Nước Mỹ
không hy vọng Trung Quốc hùng mạnh cũng giống như Trung Quốc không mong muốn Mỹ
xưng bá thiên hạ như hiện nay. Quan hệ Mỹ- Trung có xung đột, nhưng cũng có nhiều
lợi ích đan xen nhau. Làm thế nào để hóa giải mâu thuẫn, phát triển những lợi
ích chung chính là mục tiêu mà nền ngoại giao Trung Quốc trước mắt cần nỗ lực
làm. Trung Quốc muốn phát triển hùng mạnh thì không thể nào không có giao lưu mở
cửa với thế giới. Thế giới hiện tại là thế giới đơn cực. Hiện tại chỉ có thể biến
thanh đa cực khi nước Mỹ suy thoái và đi xuống. Chúng ta tuyệt đối khong thể đoạn
tuyệt quan hệ với nước Mỹ, cũng không thể ôm hy vọng lớn lao với người Mỹ được.
Trước mắt thì việc chúng ta đối kháng với nước Mỹ không phải là việc khôn
nghoan. Tiêu chuẩn cao nhất của chúng ta đó chính là lợi ích quốc gia. Chúng ta
cần phải nhẫn nại, nhẫn nại không phải là hèn yếu. Khuất phục mới là hèn yếu.
Tâm đen tiêu diệt xã hội chủ nghĩa của nước Mỹ không bao giờ hết, họ không mong
kinh tế Trung Quốc phát triển lên. Nhưng chúng ta cần nhớ: đấu tranh với đối thủ,
cần phải cho họ thấy được kết cục mà họ không mong muốn nhìn thấy nhất. Nước Mỹ
mong cho Trung Quốc xảy ra nội chiến, chúng ta sẽ đánh nội chiện thật, để cho họ
không còn tác oai tác quái được nữa. Tất nhiên đường lối “nằm gai nếm mật, thao
quang dưỡng hối” cũng không thể dùng được. Một nước lớn như Trung Quốc có thể
giống như một đại hiệp trong tiểu thuyết, nằm ẩn giật trong thâm sơn cùng cốc
khổ luyện võ nghệ cho cao cường rồi đi ra quyết một trận sống mái với kẻ thù? Với
dân số vài tài nguyên của Ttrung Quốc, nhất là với văn hóa Trung Quốc thì Trung
Quốc không thể nào lớn mạnh như nước Mỹ, hơn nữa nước Mỹ cũng không dừng lại một
chỗ cho Trung Quốc đuổi kịp. Vẫn là Mao chủ tịch nói rất hay: “Đánh vẫn cần phải
đánh, đàm phán vẫn cứ đàm phán, hòa hoàn thì vẫn cứ hòa hoãn”. Làm ngoại giao cần
phải cơ trí, cần phải dắt mũi người khác mà dắt đi, đừng để người khác dắt mũi
mình. Nikita Khrushchev là một người có cơ trí như thế. Tôi kể cho các anh nghe
một câu chuyện: Trong một hội nghị, Khrushchev tiết lộ và phê phán tính bạo lực
của Stalin, có người chuyển lên một mảnh giấy chất vấn Khrushchev trong thời
gian Stalin cầm quyền cũng là một thành viên quyền lực trong số họ, lúc đó tại
sao ông ta không hoài nghi và chất vấn sự chuyên chế độc tài của Stalin?
Khrushchev liền mang mảnh giấy đó đọc to trước mọi người, sau đó hỏi to: vừa rồi
ai đưa mảnh giấy gửi cho tôi? đứng dậy đi nào! đứng dậy đi!… ở bên dưới mọi người
đột nhiên ngu ngơ đi một lúc, nhưng cũng không có ai đứng dậy. Sau đó
Khrushchev nói: “Các anh xem, chúng ta đang đứng trong thời đại dân chủ như thế
này, dưới bầu không khí không có sự khủng bố nào mà đồng chí viết tờ giấy này
còn không dám đứng dậy; vậy các anh nghĩ xem dưới bầu không khí khủng bố mà
Stalin thống trị như thế, có ai to gan dám đứng dậy chất vấn Stalin không?”.
Sau đó toàn hội nghị vỗ tay hoan nghênh nhiệt liệt. Cuộc đấu tranh chống nước Mỹ
của chúng ta, cũng cần phải có cơ trí như Khrushchev mới được, lúc cần phải
thao quang dưỡng hối thì cần phải thao quang dưỡng hối. Giống như lời nói giữa
đồng chí Đặng Tiểu Bình nói với Thủ tướng Canada Joseph Philippe Trudeau: “Thao
quang dưỡng hối mà tôi nói tới, bao gồm cả nhịn nhục không cần thể diện, cần giữ
vững quan hệ với các nước phát triển nhất thế giới”.
Ý của Đặng Tiểu Bình nói rằng Trung Quốc cần phải đi cùng
với văn minh nhân loại, không thể đi con đường khác với nhân loại. Trong sự kiện
11.9, trừ một số ít quốc gia, một bộ phận dân chúng (không phải là chính phủ)
là cách xa rất xa văn minh thế giới. Lúc cần đấu tranh thì phải đấu tranh, một
tấc cũng không nhường. sùng bái nước Mỹ không đúng, căm thù nước Mỹ cũng không
đúng, Chính phủ Mỹ, giới chính khách Mỹ và nhân dân Mỹ vừa giống nhau, lại vừa
không giống nhau, vừa có chỗ tương đồng, vừa có dị biệt. Anh cần phải vận dụng
cao độ trí tuệ để phân biệt bọn họ. Trước đây, nhân dân Mỹ vì giúp Trung Quốc
trút bỏ ách thống trị của thực dân, đánh bại Nhật Bản, đóng góp to lớn vào quá
trình tiến bộ của xã hội Trung Quốc. Giữa hai nước không có mâu thuẫn lợi ích.
Ngày nay lợi ích của nước Mỹ trải khắp toàn cầu, giữa hai nước bắt đầu có xung
đột về lợi ích. Tuy nhiên chúng ta hãy dùng một trái tim có đạo đức để phán xét
sự vật, không thể manh động. Tôi đã từng nói qua, đối với kẻ đã giết hàng vạn,
hàng triệu đồng bào chúng ta mà không nhận lỗi là Nhật Bản, chúng ta thường nói
cần phải “giữ vững hòa khí bạn bè đời đời kiếp kiếp”, đối với người bạn đã giúp
chúng ta đánh bại Nhật Bản là nhân dân Mỹ, chúng ta có lí do nào để đi hận thù
họ?“
③Sự
đáng sợ của nước Mỹ thật sự nằm ở đâu?
Nước Mỹ tuy là có quân đội thiện chiến nhất hành tinh, có
nền khoa học kĩ thuật phát triển nhất thế giới, nhưng tôi cho rằng đó không phải
là điều đáng sợ. Nghe đồn rằng máy bay tàng hình của họ ra vào Trung Quốc không
phận rất dễ dàng, tuy nhiên đây cũng không phải là điều đáng sợ. Thứ đáng sợ nhất
của họ không phải là những thứ này. Năm 1972 tôi học ở trường đại học Vũ Hán,
trong giờ học chính trị, một giảng viên chính trị nói với tôi: "nước Mỹ là
thối nát, mục rữa, nó đang giãy chết ở các quốc gia đại diện cho chủ nghĩa tư bản,
giống như mặt trời sắp xuống núi, đã không còn mấy hơi tàn nữa”. Tôi lúc đó là
sinh viên xuất thân từ tầng lớp công nông, khoác trên mình bộ quân phục liền đứng
dậy phát biểu phản bác lời của thầy giáo: “thưa thầy, em cho rằng lời thầy nói
là không đúng. Nước Mỹ tuy không giống Trung Quốc là mặt trời mới lên lúc 8,9
giờ sáng ánh dương quang chói lọi, nhưng cũng không phải là mặt trời sắp lặn,
mà phải là mặt trời lúc chính ngọ”. Sắc mặt thầy giáo lúc đó chuyển sang màu trắng,
nói “đồng chí sinh viên này, anh sao lại dám nói những lời như thế này!” Thầy
giáo lúc đó cũng không hỏi tôi tại sao lại nói những lời đó, lại dùng một chữ
“dám”. Qua một chữ đó đã cho chúng ta nhìn xuyên qua bức màn, cho thấy đâu mới
là hủ bại, thối rữa đã không còn gượng dậy nổi của các nước tư bản giãy chết
vào thập niên 1990 thế kỷ trước đã dẫn dắt thế giới bước vào cuộc cách mạng
khoa học kĩ thuật mới. Sau khi tôi tốt nghiệp đại học, gặp lúc Trung Quốc đang
cải cách mở cửa, tôi lại có một quan điểm: Nước Mỹ là do hàng nghìn hàng vạn
người không thích tổ quốc của họ mà tập hợp thành, nhưng bọn họ lại rất yêu nước
Mỹ. Lúc đó có rất nhiều lãnh đạo, một mặt chửi nước Mỹ, một mặt lại gửi con cái
sang Mỹ học, sự khác biệt trong hành động và lời nói của họ quá lớn.
Diễn thuyết cả nửa ngày, vậy sự đáng sợ của nước Mỹ nằm ở
đâu? Tôi cho rằng có ba điểm:
1. Nước Mỹ có cơ chế trọng dụng nhân tài, không bỏ phí
tài năng của đất nước. Thể chế nhà nước của họ, chế độ tuyển cử đảm bảo rằng
lãnh đạo là tầng lớp tinh anh tài năng. Bi kịch của Trung Quốc chúng ta, ở tầm
vĩ mô là một quốc gia, tầm vi mô là một đơn vị, tình hình phần nhiều là người
có tài thì không được nắm quyền quyết sách, người nắm quyết sách thì bất tài.
Có đầu óc thì không có ghế, có ghế thì đầu bã đậu. Nước Mỹ thì ngược lại, với
mô hình thể chế hình tháp, đem tinh anh của đất nước xếp lên trên. Do vậy nếu
như họ không phạm phải sai lầm, thứ nữa là phạm sai lầm ít, thứ ba nếu có sai lầm
thì cũng rất nhanh sửa chửa sai lầm đó. Thứ nhất Trung Quốc chúng ta phạm sai lầm,
thứ hai là thường phạm sai lầm, thứ ba là phạm sai lầm rồi thì rất khó sửa chữa.
Nước Mỹ chỉ cần một đảo Đài Loan nhỏ bé cũng kiềm chế được Trung Quốc nửa thế kỷ,
họ đã truyền sức sống cho nó, làm cho nó mạnh lên, biến đổi cả trật tự khu vực
Đông Á và Châu Á Thái Bình Dương. Điều tôi lo lắng nhất là chiến lược phát triển
của Trung Quốc trong thế kỷ mới sẽ bị Đài Loan làm cho lệch đi.
Trong thời đại hiện nay mà nói, ảnh hưởng của lãnh thổ với
một dân tộc hùng mạnh đã giảm về tính quan trọng, đã chuyển từ mở rộng lãnh thổ
sang mở rộng tầm ảnh hưởng. Nước Mỹ hiện tại không còn ham muốn lãnh thổ của bất
cứ nước nào, Nước Mỹ trong toàn bộ thế kỷ 20 đều nỗ lực để tạo dựng sức ảnh hưởng
của mình trên toàn cầu. Như thế nào thì gọi là tạo dựng sức ảnh hưởng? ngoại trừ
sức mạnh kinh tế, còn cả nhân tâm nữa. Có được nhân tâm thì quốc gia sẽ hội tụ
được sức mạnh, mất đi lãnh thổ có thể lấy lại được; mất đi nhân tâm thì cho dù
lãnh thổ của anh có rộng lớn như thế nào cũng không giữ lại được. Có lãnh đạo
quốc gia chỉ nhìn ra phía trước được một bước nhỏ, nước Mỹ làm việc gì cũng
nhìn ra phía trước cả 10 bước. Do vậy nên sau chiến tranh thế giới thứ hai, mỗi
một sự kiện có tầm ảnh hưởng toàn cầu đều củng cố địa vị và sức mạnh của nước Mỹ.
Nếu Trung Quốc chúng ta bị người Mỹ dắt mũi dẫn đi, thì chúng ta cũng mất hết
những dự tính tương lai của mình. Tôi nhắc lại một lần nữa, trọng tâm chiến lược
của nước Mỹ sẽ không chuyển sang Châu Á, tuy vậy không có nghĩa là họ không bao
vây Trung Quốc. Có rất nhiều đồng chí chỉ nhìn thấy hành động bao vây Trung Quốc
trên phương diện quân sự, giống như nhiều người chỉ nhìn thấy sự hơn kém giữa
Trung Quốc và Mỹ trên phương diện khoa học kĩ thuật và vũ khí trang bị vậy. Họ
lại không nhìn thấy đại cục về chiến lược, nhất là ở phương diện ngoại giao với
sự lạc hậu còn thể hiện nghiêm trọng hơn. nền ngoại giao của chúng ta với nước
Mỹ, hoặc là chỉ có phương sách mà không có phạm vi, hoặc là có chi tiết mà
không có đại cục.
Sau sự kiện 11.9, nước Mỹ trong vòng 2 tháng đã chiếm
lĩnh xong Afghanistan, bao vây Trung Quốc từ phía Tây. Những áp lực quân sự từ
phía Nhật Bản, Đài Loan, Ấn Độ cũng không hề giảm nhẹ. Có thể thấy là chúng ta
từ sau sự kiện 11.9 đã đạt được một số lợi ích trước mắt, tuy nhiên những lợi
ích này trong một vài năm tới có thể sẽ biến mất. Tôi nhận thấy một kiểu bao
vây khác đối với nước ta, đó không phải là về mặt quân sự. Các anh nhìn mà xem,
mấy năm gần đây, những nước láng giềng của chúng ta đang thi nhau thay đổi chế
độ xã hội. Họ biến đổi thành cái gọi là “quốc gia dân chủ”, ví dụ như Nga, Mông
Cổ,Kazakhstan
cũng biến đổi rồi. Trước đó nữa là Hàn Quốc, Philipines, Indonesia… những uy hiếp
này đối với nước ta nguy hiểm hơn những uy hiếp do quân sự mang lại. Uy hiếp về
mặt quân sự thường chỉ có tác dụng trong thời gian ngắn, ngược lại những hiệu ứng
do các quốc gia tự xưng là “ dân chủ” kia mới là tác động lâu dài.
2. Cái bao dung và độ lượng của nước Mỹ. Nếu anh đi tới
Châu Âu, rồi đi tới Mỹ, thì anh sẽ phát hiện thấy một khác biệt lớn: Trên đường
phố Châu Âu vào lúc sáng sớm không có mấy ai đi lại cả, ngược lại ở Mỹ lúc sáng
sớm anh sẽ nhìn thấy rất nhiều người đi tập thể dục buổi sáng, thậm chí là cả
ngày. Tôi có đúc kết thế này: luyện tập thể thao là một phẩm chất, rèn luyện
thân thể là đại diện cho tính cách muốn đi lên về phía trước. Muốn xem một quốc
gia có hy vọng gì không, hãy xem quốc gia đó có bao nhiêu người luyện tập thể
thao cũng đủ biết rồi. Người Mỹ có thể đem quốc kỳ của họ làm quần lót để mặc,
tôi đã từng mua một chiếc như thế ở Mỹ, tôi có mặc thử nó, tôi làm thế là để miệt
thị nó, là để phát tiết, là một loại cảm giác tự thỏa mãn về tâm lí. Người Mỹ mặc
nó là để điểu chỉnh lại bản thân. Người Mỹ có thể đốt quốc kỳ của họ ngay trên
phố. Đới Húc (bạn của tác giả, tác giả cuốn “quân sự không”) có nói: Nếu một quốc
gia mà ở đó người ta có thể đốt quốc kỳ của chính đất nước mình, thì họ còn lí
do nào để tự đốt chính mình?
3. Sức mạnh của tinh thần và giá trị đạo đức to lớn. Cái
này mới chính là thứ đáng sợ nhất. Vụ 11.9 là một tai vạ đối với nước Mỹ, lúc vụ
khủng bố xảy ra, cái ngã xuống trước tiên là thể xác, nhưng đứng dậy trước tiên
là linh hồn. Có dân tộc khi gặp tai kiếp, thể xác chưa ngã xuống nhưng linh hồn
đã nộp vũ khí đầu hàng. Trong vụ 11.9 đã có 3 sự kiện, đều có thể cho người ta
thấy được sức mạnh của nước Mỹ. Thứ nhất là sau khi tòa tháp đôi trung tâm
thương mại thế giới bị máy bay đâm vào, lửa cháy khắp nơi, tình thế ngàn cân
treo sợi tóc, mọi người theo lối thoát hiểm khẩn cấp thoát khỏi tòa nhà, không
xuất hiện cảnh hoảng loạn. Người di tản xuống dưới và lính cứu hỏa đi lên phía
trên chữa cháy dập lửa nhường đường cho nhau , không có tranh cướp gì. Có phụ nữ
có thai, người già, trẻ em, người mù đi tới, mọi người tự động đứng ra nhường
đường cho họ đi trước, thậm chí còn nhường chỗ cho những con vật cưng đi trước.
Nếu tinh thần một dân tộc không vững vàng tới một mức nhất định nào đó, sẽ
không thể có những hành động như kể ở trên được. Khi đối diện với cái chết, vẫn
bình tĩnh như không, tuy chưa được là thánh cũng gần tới bậc thánh nhân rồi. Việc
thứ hai là sau khi xảy ra vụ 11.9 được 1 ngày, cả thế giới đều biết vụ khủng bố
là do Binladen và tổ chức của y gây ra có rất nhiều cửa hàng của người Arab, những
tiệm ăn Arab đều bị cơn thịnh nộ của người Mỹ tấn công, một số cửa hàng bị đập
phá. Vào lúc này có một số người Mỹ tự tổ chức thành đoàn thể, tự đi tới những
tiệm buôn, nhà hàng và khu dân cư của người Arab để tuần tra, bảo vệ họ, ngăn chặn
những bi kịch tiếp theo.
Đây là tinh thần gì? Người Trung Quốc chúng ta vốn đã có
truyền thống báo thù từ lâu đời. Tôi ở tại Thành Đô, tại đây Đặng Ngải (là một
vị tướng tài của Tào Ngụỵ trong thời kỳ Tam Quốc) sau khi phá được Thành Đô,
con trai Bàng Đức đem cả nhà Quan Vũ già trẻ gái trai giết sạch. Việc thứ ba, ở
chiếc máy bay Boeing 767 rơi tại Pennsylvania vốn định đi đâm xuống nhà Trắng,
sau đó hành khách đứng lên chống lại bọn khủng bố mới làm cho máy bay rơi xuống
đất, vì lúc đó họ đã biết tin vụ khủng bố ở trung tâm thương mại thế giới ở New
York và Lầu năm góc. Bọn họ quyết định không thể để cho bọn khủng bố muốn làm
gì thì làm, cần phải chống lại chúng. Dưới tình huống đặc biệt này, bọn họ quyết
định trưng cầu ý kiến biểu quyết có nên chống lại bọn khủng bố hay không. Vào
lúc sinh tử quan đầu như thế này, tôi còn không định đem ý chí của mình cho người
khác. Sau đó tất cả hành khách đều đồng ý, bọn họ mới đi chống lại bọn khủng bố.
Thế nào gọi là dân chủ? đây chính là dân chủ. Bản chất của dân chủ đã thấm sâu
vào trong tính mệnh con người, vào trong máu, xương. Một dân tộc như thế này, họ
không hưng thịnh đi lên thì ai hưng thịnh; Dân tộc như thế này, họ không dẫn đầu
thế giới thì ai sẽ dẫn đầu thế giới đây? Tôi thường mơ tưởng: Vũ khí lợi hại nhất
thế giới, có trình độ khoa học kĩ thuật tiên tiến nhất, có lực lượng quân sự mạnh
nhất thế giới đều nằm trong tay họ là hợp lí nhất. Cũng hơn nhiều so với nằm
trong tay người Nhật Bản chứ. Nếu như nó nằm trong tay người Trung Quốc chúng
ta, chúng ta có thể làm ra được những gì chứ? cái này thì tôi không có câu trả
lời.
Nước Mỹ có rất nhiều kinh nghiệm thành công đáng để chúng
ta vay mượn học hỏi. Sau sự kiên 11.9. Nước Mỹ không thành lập “ủy ban 11.9”
cũng không thành lập cái gì bộ chỉ huy khẩn cáp…Tôi rất phản đối những cái gì
không thực tế. Sau khi tôi tới Thành Đô, nếu không tham gia họp nhiều thì tham
gia họp ít, không đi họp không được. Khi tôi tới bộ tự lệnh không quân ở quân
khu Thành Đô, liền thay đổi quy định ban chỉ huy mở hội nghị học tập thành tự học,
đem văn kiện ra đọc. Ở đây học cái gì mà học, tôi liền chống lại những lề thói ở
đây. Sức cá nhân có hạn nhưng tôi không thể không đấu tranh, cho dù đầu có bị đập
cho chảy máu cũng không ngừng. Ví dụ nếu tôi có đi xuống cơ sở thì thường sẽ
không ăn cơm, nếu như đi trong ngày có thể quay về, tôi sẽ đem theo lương khô,
tôi không ăn cơm ở bộ đội cấp dưới. Tôi tới sư đoàn 33, tới bộ tư lệnh không
quân đóng ở Thành Đô cũng thế. Nếu bắt buộc không thể không ăn, tôi chỉ ăn đơn
giản. Tuy nói rằng có uống vài chén rượu mặt không đỏ như quốc kì, ăn vài bữa
cơm không đến nỗi mất nước. Nhưng quá nhiều, quá lãng phí . tích tiểu thành đại,
chắc chắn là con số lớn. Có người nói nếu đánh trận thu hồi Đài Loan không cần
tới vũ khí hiện đại, chỉ cần cho mấy đảng viên thật sang Đài Loan, mấy người
này ăn uống vài ba năm thì có thể đem cả hòn đảo ăn chơi đập phá hết. Còn có một
chuyện tiếu lâm khác nói về một cuộc họp, có một ông cục trưởng bị bệnh nặng sắp
chết, chỉ là chưa tắt hơi mà thôi. Bà vợ nói rằng con cái đã tới đông đủ cả rồi,
ông yên tâm mà lên đường. Ông lão nói “không được, không được! tôi chưa thể đi
được”. Bà vợ lại nói mọi việc đã sắp xếp ổn thỏa hết cả rồi, ông yên tâm lên đường
đi “ông già lại nói” không được, tôi chưa chết được". Bà vợ lại nói “tài sản
trong nhà đã được sắp xếp tẩu tán ổn thỏa cả rồi, ông đi đi thôi "Ông lão
lại nói” chưa được, tôi chưa đi được. Về sau có thư ký hiểu rõ tính cách ông
ta, liền ghé sát vào tai nói nhỏ: “Cục trưởng, mọi người đã tới đông đủ rồi! bắt
đầu khai mạc hội nghị được rồi!”. Cục trưởng liền sung sướng nhắm mắt ra đi.
Câu chuyện này là bịa, nhưng nó cũng cho thấy sự phản cảm, chán ghét với những
cuộc họp.
Vụ 11.9 không chỉ là cơ hội của nước Mỹ, mà còn là cơ hội
của Trung Quốc. Nếu làm không tốt thì Trung Quốc sẽ là vật hy sinh lớn nhất của
sự kiện 11.9. Điều quan trọng là các anh nắm giữ nó như thế nào, toàn thế giới
đang phải nỗ lực thay đổi con bài tẩy của mình, chúng ta cần phải nắm được nội
hàm của nó. Không chỉ chuyên xem những việc nhỏ, còn phải nhìn ra những chỗ lớn.
Có một câu nói rất hay: Nếu chỉ chăm chú bình luận những khuyết điểm của người
khác, chuẩn mực đạo đức trong con người anh cũng không thể cao lên nổi. Nếu thường
bình luận những khuyết điểm của nhân loại, anh chính là một tư tưởng gia.
Hôm nay tôi đã nói ở đây hơn 3 giờ đồng hồ, mục tiêu mà
tôi theo đuổi đó là giải phóng con người. Tôi tin rằng hôm nay tôi đến nói chuyện
với mọi người, sau đó là đưa mọi người làm quen với tôi. Tôi thẳng thắn đưa những
góc nhìn của tôi giới thiệu với mọi người, nhất là những góc nhìn của tôi về
phương Tây, về nước Mỹ. Có hai vấn đề tôi muốn bổ sung vào buổi nói chuyện hôm
nay, thứ nhất đó là tôi hoàn toàn là một người theo chủ nghĩa dân tộc. Những điều
tôi nói đều vì tổ quốc. Trong mọi hoàn cảnh, tôi đều đưa lợi ích quốc gia, lợi
ích dân tộc lên hàng đầu. Vì nó tôi có thể đi vào núi đao, biển lửa. Trong đầu
tôi luôn có một hình ảnh về cuộc chiến tranh Triều Tiên: năm 1951,đơn vị của
cha tôi phát động tấn công về phía quân Mỹ. Bởi vì vũ khí lạc hậu hơn so với họ,
nên phải tiếp cận họ vào ban đêm, đêm đó cả đêm tuyết rơi dày, lúc trời sáng
quân ta thổi kèn xung phong, hơn 100 quân ta không có một ai đứng dậy, thì ra họ
đã bị chết cóng cả, ngay cả lúc chết họ cũng giữ nguyên đội hình chiến đấu. Khi
Mao chủ tịch nghe báo cáo chuyện này, đã bỏ mũ đứng dậy làm lễ nhà binh truy điệu
họ. Vào cuộc chiến tranh biên giới với Ấn Độ năm 1962, quân ta đã tiêu diệt cả
một đơn vị quân Ấn, đơn vị này trước đó đã từng phục vụ trong quân đội Anh Quốc,
tham gia vào chiến tranh nha phiến lần 2, đốt cháy cả Viên Minh Viên. Mao chủ tịch
lúc nghe điện báo đã nói"trăm năm quốc nhục" . Đồng thời các đồng chí
cũng đồng thời xem, tình hình nội bộ của Trung Quốc khác với các nước phương
Tây, có một số sự việc không được biết, cũng không được chỉ làm một lát rồi
thôi. Có một số sự việc chưa được biết, có những ý kiến khác biệt, qua thời
gian sẽ thu ngắn lại. Mấy ngày trước, thủ tướng Đức Schröder trong lúc tranh cử,
vì một lỗi nhỏ mà suýt bị thua. Đó là vấn đề gì vậy? ông ấy đã nhuộm tóc. Ở
Trung quốc, nhuộm tóc đã là gì chứ? Ai cũng yêu thích cái đẹp, đó là lẽ tự
nhiên thôi. Gần như tất cả các lãnh đạo đều nhuộm tóc. Nhưng ở phương Tây điều
này lại không được. Bởi vì anh nhuộm tóc, sẽ đưa lại ấn tượng giả tạo cho người
khác, chính là biểu hiện của việc không trung thực, chính là lừa dối. Chính trị
gia làm như thế này? để người ta cho một dấu hỏi to tướng. Anh nhìn xem, việc
này sẽ đưa tới kết quả như thế nào? Lần đầu tiên tới doanh trại ở Côn Minh gặp
gỡ cán bộ, thật là to gan khi nói những điều trên, đây là kết quả nghiên cứu của
tôi, tôi sẽ chịu trách nhiệm về những phát ngôn của mình. Những cái nói đúng,
các anh cứ ghi nhớ trong lòng, những chỗ nói sai, các anh cứ để cho nó đi ra bằng
tai kia. mỗi người đều có quyền tự do riêng, tôi không thể ép ai đó đi theo tư
tưởng của mình được! Cảm ơn mọi người đã tham gia buổi nói chuyện ngày hôm nay.
----------------
(1) Sử gọi vụ này
là Bách nhật duy tân (Cuộc cải cách trăm ngày), là Chính biến Mậu Tuất 1898.
Ngày 11 tháng 6 năm 1898, Hoàng đế Thanh Triều là Quang Tự cho thi hành biến
pháp để duy tân nước nhà theo đề nghị của Khang Hữu Vi và Lương Khải siêu. Thế
nhưng chỉ mấy ngày sau thì vấp phải sự chống đối quyết liệt của phái Thái Hậu
(người đứng đầu là Từ Hy Thái Hậu) vì bị mất lộc vị. Tiếp đó Quang Tự muốn đoạt
quyền bính, lệnh cho Viên Thế Khải đem quân đội quay về Bắc Kinh để khởi sự.
Viên Thế Khải là người gian giảo hai mặt, vờ hứa hẹn với Hoàng đế và phái Duy
tân, nhưng lại mật báo cho phái thủ cựu. Vì thế mưu sự bị vỡ lở, Thái hậu Từ Hi
nhanh chóng ra lệnh bắt giam Hoàng đế, tịch thu tất cả các ấn tín, đồng thời
cho bãi bỏ tất cả chiếu lệnh duy tân vừa ban hành.Cùng lúc đó, Thái hậu còn ra
lệnh bắt hết những người đứng đầu phái Duy tân, nhưng Khang Hữu Vi và Lương Khải
Siêu kịp đào thoát sang Nhật Bản, còn Đàm Tự Đồng vì không chịu trốn nên bị giết
cùng với 5 người nữa (Khang Quảng Nhân, Lưu Quang Đệ, Lâm Húc, Dương Nhuệ,
Dương Thâm Tú), được người đương thời gọi tôn kính là Lục quân tử.
Tự do là một trách nhiệm
Nhà kinh tế học Trung Quốc Trương Duy Nghênh.
Ngày 1/7, nhà nghiên cứu kinh tế học Trung Quốc Trương Duy Nghênh đã tham dự lễ tốt nghiệp của Viện nghiên cứu phát triển quốc gia thuộc Đại học Bắc Kinh. Trong buổi lễ, ông có bài phát biểu đại diện cho giáo viên với chủ đề “Tự do là một trách nhiệm”, ông nói đẩy mạnh và bảo vệ tự do là trách nhiệm của mỗi người Trung Quốc quan tâm đến vận mệnh của đất nước.
Viện nghiên cứu phát triển Trung Quốc thuộc Đại học Bắc Kinh là một một viện học thuật có tính chỉ định, ngoài cựu Phó tổng giám đốc Ngân hàng thế giới Lâm Nghị Phu được nhậm chức Viện trưởng danh dự ra, thành viên hội đồng của viện bao gồm Bí thư Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Vương Kỳ Sơn, Giám đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc Chu Tiểu Xuyên, và giáo sư, Nhà kinh tế học nổi tiếng Chu Kỳ Nhân, Trương Duy Nghênh, v.v…
Dưới đây là bài phát biểu của ông Trương Duy Nghênh.
Chào các em sinh viên!
Đầu tiên xin chúc mừng các em đã tốt nghiệp!
“Người Bắc Đại” là một vầng sáng, kèm theo đó là trách nhiệm, đặc biệt là trách nhiệm đối với dân tộc chịu bao khổ nạn, chịu bao chà đạp của chúng ta.
Văn minh Trung Hoa là một trong những nền văn minh cổ xưa trên thế giới, đồng thời cũng là nền văn minh cổ xưa duy nhất được duy trì cho đến ngày nay. Trung Quốc thời cổ đại có sự phát minh sáng tạo đầy huy hoàng, có đóng góp quan trọng cho sự tiến bộ của nhân loại. Nhưng 500 năm qua, về phương diện phát minh sáng tạo thì Trung Quốc không có gì nổi trội để khen. Chúng ta hãy dùng con số để nói rõ hơn. Theo thống kê của học giả Jack Challoner thuộc Bảo tàng Khoa học Anh, trong khoảng thời gian từ thời kỳ đồ đá (2,5 triệu năm trước) đến năm 2008, đã có 1001 phát minh lớn làm thay đổi cả thế giới, trong đó, Trung Quốc có 30 phát minh, chiếm 3%.
30 phát minh này đều là xuất hiện từ trước năm 1500, chiếm 18,4% trong 163 phát minh lớn trên toàn thế giới trước năm 1500. Trong đó, phát minh cuối cùng là bàn chải đánh răng được phát minh năm 1498, đây cũng là phát minh to lớn duy nhất trong triều đại nhà Minh. Từ sau năm 1500, hơn 500 năm toàn thế giới có 838 phát minh, trong số đó không có phát minh nào đến từ Trung Quốc.
Kinh tế tăng trưởng nhờ những sản phẩm mới, công nghệ mới, ngành nghề mới không ngừng xuất hiện. Trong xã hội truyền thống chỉ có vài ngành nghề như nông nghiệp, luyện kim, làm đồ gốm, thủ công mỹ nghệ. Trong đó nông nghiệp chiếm vị trí chủ đạo. Hiện giờ chúng ta có bao nhiêu ngành nghề ? Theo sự tiêu chuẩn phân loại đa tầng quốc tế, chỉ riêng sản phẩm xuất khẩu, số ngành có mã 2 chữ có 97 ngành, 4 chữ là 1222 ngành, 6 chữ là 5053 ngành, và vẫn không ngừng tăng thêm. Những ngành mới này đều những ngành ra đời từ cách đây 300 năm, mỗi một sản phẩm mới đều có thể tra được nguồn gốc phát triển của nó.
Từ sau năm 1500 tất cả những phát minh lớn đều không đến từ Trung Quốc.
Trong số các ngành mới, lấy ngành sản xuất ô tô làm ví dụ. Ngành ô tô được những người Đức như Karl Benz, Daimler và Maybach sáng lập vào khoảng giữa những năm 1880, sau đó trải qua hàng loạt cải tiến về công nghệ, chỉ từ năm 1900 đến 1981, đã có hơn 600 mẫu đổi mới quan trọng (theo Albernathy Clark and kantrow, 1984).
Trung Quốc hiện nay là nước sản xuất ô tô lớn nhất thế giới, nếu như bạn viết một bộ lịch sử về sự tiến bộ của ngành ô tô, trên danh sách sẽ có hàng vạn nhà phát minh có tên tuổi, trong đó có người Đức, người Pháp, người Anh, người Italy, người Mỹ, người Bỉ, người Thụy Điển, người Nhật, nhưng sẽ không có người Trung Quốc.
Dù là những ngành nghề truyền thống mà Trung Quốc từng dẫn đầu từ trước thế kỷ 17 như luyện kim, làm gốm, dệt may, những phát minh lớn cách đây 300 năm, không có phát minh nào là của người Trung Quốc.
Tôi muốn nhấn mạnh sự khác nhau trước và sau năm 1500. Trước năm 1500, thế giới phân chia thành những khu vực khác nhau, mỗi khu vực về cơ bản đều trong trạng thái đóng cửa, một kỹ thuật mới xuất hiện ở một nơi, thì sức ảnh hưởng của nó tới nơi khác là rất nhỏ, và cống hiến của nó đối với nhân loại cũng rất hạn chế.
Ví dụ như, năm 105, ông Thái Luân thời Đông Hán đã phát minh ra kỹ thuật sản xuất giấy, nhưng đến năm sau 751, kỹ thuật sản xuất giấy mới được truyền tới nước Hồi giáo, trải qua 300 – 400 năm mới truyền tới tây Âu.
Nhưng sau năm 1500, toàn cầu đã bắt đầu nhất thể hóa, không những tốc độ phát minh kỹ thuật mới được tăng nhanh, mà sự phổ biến của kỹ thuật cũng gia tăng, một công nghệ mới xuất hiện ở nơi này, nó sẽ nhanh chóng được mang tới nơi khác, và sẽ có ảnh hưởng rất lớn đến nhân loại.
Ví dụ, năm 1886, người Đức phát minh ra ô tô, 15 năm sau, nước Pháp trở thành nước đứng đầu sản xuất ô tô, qua 15 năm nữa, nước Mỹ thay thế Pháp trở thành cường quốc về sản xuất ô tô. Đến năm 1930, tỷ lệ phổ biến của ô tô Mỹ lên đến 60%.
Do đó, sau năm 1500, sáng tạo mới đã thực sự có tính so sánh giữa các nước, chất lượng ai tốt ai không tốt chỉ nhìn là biết ! Trong 500 năm trở lại đây, Trung Quốc không có một phát minh mới nào đáng ghi trong sử sách, điều đó có nghĩa là chúng ta chưa làm được gì để cống hiến cho sự tiến bộ của nhân loại! So với tổ tiên thì chúng ta kém xa !
Tôi còn muốn nhấn mạnh vấn đề về dân số, dân số có nước nhiều nước ít, so sánh đơn giản giữa các nước về phát minh sáng tạo của ai nhiều sẽ không chính xác.
Sự sáng tạo mới phải tỷ lệ thuận với dân số, tại sao Trung Quốc không thế?
Về lý luận mà nói, trong một điều kiện khác, một nước có dân số đông, thì sự sáng tạo sẽ nhiều, tiến bộ về kỹ thuật sẽ nhanh. Hơn nữa, tỷ lệ sáng tạo và tỷ lệ dân số là mối quan hệ chỉ số, không phải đơn giản là mối quan hệ tỷ lệ tương ứng. Có 2 nguyên nhân: thứ nhất, tri thức ở phương diện sản xuất có tính kinh tế và hiệu ứng lan tỏa quan trọng; thứ 2, tri thức ở phương diện sử dụng sản phẩm không có tính ngăn cản người khác sử dụng nó.
Những phát minh cống hiến cho nhân loại của người Trung Quốc không tương xứng với tỷ lệ dân số của Trung Quốc. Dân số Trung Quốc gấp 4 lần dân số Mỹ, gấp 10 lần Nhật, gấp 20 lần Anh, gấp 165 lần Thụy Sĩ.
Nhưng thực tế, trong 500 năm, về phương diện phát minh sáng tạo, sự cống hiến của Trung Quốc gần như con số 0, chưa cần so sánh với nước Mỹ, nước Anh, ngay cả con số lẻ của Thụy Sĩ cũng chưa đạt đến. Người Thụy Sĩ phát minh ra kìm phẫu thuật, máy trợ thính điện tử, dây an toàn, công nghệ chỉnh hình, màn hình LCD, v.v.
Công nghệ mực chống giả được Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc dùng để in tiền là công nghệ của Thụy Sĩ, bột mỳ Trung Quốc sản xuất có 60% ‒ 70% máy móc gia công của công ty Bühler của Thụy Sĩ.
Nguyên nhân do đâu? Lẽ nào là do gen của người Trung Quốc? Hiển nhiên là không phải! Nếu không, chúng ta không có cách nào giải thích được sự huy hoàng của Trung Quốc cổ đại.
Hiển nhiên là do thể chế và chế độ của chúng ta. Sức sáng tạo là dựa vào sự tự do! Sự tự do về tư tưởng và tự do về hành vi. Đặc điểm cơ bản của thể chế của Trung Quốc đã hạn chế sự tự do của người dân, nó đã bóp nghẹt tính sáng tạo, giết chết tinh thần của các nhà khởi nghiệp. Người Trung Quốc có sức sáng tạo nhất đó là vào thời Xuân Thu và thời Tống, đây không phải là ngẫu nhiên. Hai thời đại này cũng là thời đại người Trung Quốc tự do nhất.
Trước năm 1500, phương Tây không sáng sủa, phương Đông thì mờ mịt, sau năm 1500, một số nước phương Tây trải qua cải cách tôn giáo và vận động phổ cập kiến thức mới, họ đã dần dần hướng tới tự do và pháp trị, còn chúng ta lại đi ngược đường với họ.
Thể chế Trung Quốc đã hạn chế sự tự do của người dân, cũng hạn chế luôn cả sức sáng tạo. Tôi cần phải nhấn mạnh, tự do là một chỉnh thể không thể tách rời, khi tâm hồn không được tự do, thì hành động cũng không được tự do; khi không có tự do ngôn luận thì tư tưởng không thể tự do được. Chỉ có tự do thì mới có sự sáng tạo.
Lấy một ví dụ để nói rõ về điểm này. Ngày nay, rửa tay trước khi ăn cơm và sau khi đi vệ sinh đã trở thành thói quen. Nhưng năm 1847, khi bác sĩ nội khoa người Hungari Ignaz Semmelweis đề xuất bác sĩ và y tá phải rửa tay trước khi tiếp xúc với sản phụ, ông đã xúc phạm đến đồng nghiệp, vì thế mà bị mất việc, và chết trong một bệnh viện tâm thần lúc 47 tuổi.
Quan điểm của Ignaz Semmelweis dựa trên sự theo dõi về sốt hậu sản, khi đó tại bệnh viện của ông có 2 phòng sinh, một phòng để phục vụ người giàu, do các bác sĩ và y tá giỏi chăm sóc, những bác sĩ này luôn đổi công việc giữa đỡ đẻ và giải phẫu; một phòng khác là để phục vụ người nghèo, do bà mụ đỡ đẻ. Ông phát hiện, tỷ lệ người giàu bị sốt hậu sản nhiều gấp 3 lần người nghèo. Ông cho rằng nguyên nhân là do bác sĩ không rửa tay. Nhưng cách nhìn nhận vấn đề của ông lại mâu thuẫn với lý luận khoa học thời đó, ông cũng không thể đưa ra những luận chứng khoa học để thuyết minh cho phát hiện của mình.
Thói quen vệ sinh của nhân loại thay đổi thế nào? Việc này có liên quan tới phát minh máy in.
Những năm 1440, Johannes Gutenberg đã phát minh ra phương pháp in dấu. Loại máy in sử dụng phương pháp in này đã khiến cho sách vở bắt đầu phổ biến, nhiều người bỗng phát hiện, thì ra họ bị “viễn thị”, thế là nhu cầu về kính lại tăng cao. 100 năm sau khi máy in được phát minh, châu Âu xuất hiện hàng ngàn nhà sản xuất kính mắt, đồng thời cũng làm dấy lên cuộc cách mạng về công nghệ quang học.
Năm 1590, công ty sản xuất kính mắt Janssen Hà Lan đã lắp vài chiếc kính trong một cái ống tròn, và họ phát hiện những sinh vật quan sát qua những chiếc kính này được phóng to lên, từ đó họ phát minh ra kính hiển vi. Nha khoa học người Anh Robert Hook đã sử dụng kính hiển vi để phát hiện ra tế bào, từ đó tạo nên cuộc cách mạng khoa học và y học.
Nhưng kính hiển vi thời đầu không cho hiệu suất cao, cho đến những năm 1870, công ty Carl Zeiss của Đức đã sản xuất ra loại kính hiển vi mới, nó được chế tạo dựa trên công thức toán học chính xác. Nhờ vào loại kính hiển vi này, bác sĩ người Đức Robert Koch đã phát hiện ra vi khuẩn mà mắt người không nhìn thấy, và cũng chứng minh cho quan điểm của bác sĩ người Hungari Ignaz Semmelweis, từ đó lý luận về vi sinh vật và vi khuẩn học ra đời. Nhờ sự ra đời về vi khuẩn học này mà con người đã dần dần thay đổi thói quen, và tuổi thọ của con người cũng được kéo dài.
Chúng ta thử nghĩ: nếu lúc đầu máy in bị cấm sử dụng, hoặc là chỉ cho phép in ấn những gì đã được kiểm duyệt, vậy sách báo sẽ không được phổ cập, nhu cầu về kính mắt cũng sẽ không lớn, kính hiển vi và kính viễn vọng cũng sẽ không được phát minh nữa, ngành vi sinh vật học cũng không được ra đời, tuổi thọ dự tính của con người cũng sẽ không tăng từ 30 lên 70, càng không thể nào mơ tới thám hiểm không gian vũ trụ.
Không bảo vệ tự do thì không xứng với danh hiệu “người Bắc Đại”
Newton mất 30 năm để phát hiện ra lực vạn vật hấp dẫn, tôi mất 3 tháng để làm rõ định luật vạn vật hấp dẫn này, nếu tôi nói mình dùng thời gian 3 tháng để đi hết con đường của Newton, mọi người có thể cảm thấy buồn cười. Ngược lại, nếu tôi quay sang cười Newton, vậy thì chỉ có thể nói tôi quá vô tri!
Chúng ta thường nói, Trung Quốc dùng 7% diện tích đất có thể trồng trọt để nuôi sống 20% người dân thế giới, nhưng chúng ta cần hỏi lại: Trung Quốc liệu có thể làm được việc đó không? Nói đơn giản, chính là sử dụng lượng lớn phân hóa học. Nếu không sử dụng phân hóa học, e là một nửa người Trung Quốc sẽ chết đói.
Công nghệ sản xuất phân đạm đến từ đâu? Hơn 100 năm trước, nhà khoa học người Đức Fritz Habe và kỹ sư Carl Bosch của công ty BASF đã phát minh ra, chứ không phải Trung Quốc phát minh ra. Năm 1972, sau chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Nixon, Trung Quốc và Mỹ đã có thương vụ làm hợp tác đầu tiên, chính là mua 13 giàn thiết bị sản xuất Ure quy mô lớn nhất, hiện đại nhất thế giới lúc bấy giờ, trong đó có 8 giàn máy là của công ty Kellogg.
Trải qua 50 năm, 100 năm nữa khi viết lại lịch sử phát minh trên thế giới, liệu Trung Quốc có thể có tên trong đó. Chỉ có tự do, thì mới làm tinh thần và sức sáng tạo của doanh nghiệp của người Trung Quốc mới phát huy hết khả năng, biến Trung Quốc trở thành điển hình về sáng tạo cái mới.
Do đó, đẩy mạnh và bảo vệ tự do là trách nhiệm của mỗi người Trung Quốc quan tâm tới vận mệnh của đất nước, và là sư mệnh của người của Trường Đại học Bắc Kinh! Không bảo vệ tự do thì không xứng với xưng hiệu “người Bắc Đại” !
Trí Đạt dịch
Tên viết tắt trong tiếng Hoa là Beida (北大, Běidà) (Bắc Đại) của Đại học Bắc Kinh (Trung: 北京大學 <北京大学> (Bắc Kinh Đại học)/ Běijīng Dàxué), là một trường đại học tại Bắc Kinh, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Trường được thành lập năm 1898 thay thế Quốc Tử Giám cổ [1] và là một trong những trường đại học lâu đời nhất Trung Quốc[2][3][4][5][6] Đến năm 1920, nó đã trở thành trung tâm của những tư tưởng cấp tiến. Hôm nay, rất nhiều bảng xếp hạng quốc gia và quốc tế thường xuyên xếp đại học Peking là đại học hàng đầu của Trung Quốc.[2][7][8] Ngoài học thuật, Đại học Bắc Kinh đặc biệt nổi tiếng với vẻ đẹp kiến trúc truyền thống của Trung Hoa và khu vực khuôn viên trường.[9].
Tự do là một trách nhiệm
Nhà kinh tế học Trung Quốc Trương Duy Nghênh.
Ngày 1/7, nhà nghiên cứu kinh tế học Trung Quốc Trương Duy Nghênh đã tham dự lễ tốt nghiệp của Viện nghiên cứu phát triển quốc gia thuộc Đại học Bắc Kinh. Trong buổi lễ, ông có bài phát biểu đại diện cho giáo viên với chủ đề “Tự do là một trách nhiệm”, ông nói đẩy mạnh và bảo vệ tự do là trách nhiệm của mỗi người Trung Quốc quan tâm đến vận mệnh của đất nước.
Viện nghiên cứu phát triển Trung Quốc thuộc Đại học Bắc Kinh là một một viện học thuật có tính chỉ định, ngoài cựu Phó tổng giám đốc Ngân hàng thế giới Lâm Nghị Phu được nhậm chức Viện trưởng danh dự ra, thành viên hội đồng của viện bao gồm Bí thư Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Vương Kỳ Sơn, Giám đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc Chu Tiểu Xuyên, và giáo sư, Nhà kinh tế học nổi tiếng Chu Kỳ Nhân, Trương Duy Nghênh, v.v…
Dưới đây là bài phát biểu của ông Trương Duy Nghênh.
Chào các em sinh viên!
Đầu tiên xin chúc mừng các em đã tốt nghiệp!
“Người Bắc Đại” là một vầng sáng, kèm theo đó là trách nhiệm, đặc biệt là trách nhiệm đối với dân tộc chịu bao khổ nạn, chịu bao chà đạp của chúng ta.
Văn minh Trung Hoa là một trong những nền văn minh cổ xưa trên thế giới, đồng thời cũng là nền văn minh cổ xưa duy nhất được duy trì cho đến ngày nay. Trung Quốc thời cổ đại có sự phát minh sáng tạo đầy huy hoàng, có đóng góp quan trọng cho sự tiến bộ của nhân loại. Nhưng 500 năm qua, về phương diện phát minh sáng tạo thì Trung Quốc không có gì nổi trội để khen. Chúng ta hãy dùng con số để nói rõ hơn. Theo thống kê của học giả Jack Challoner thuộc Bảo tàng Khoa học Anh, trong khoảng thời gian từ thời kỳ đồ đá (2,5 triệu năm trước) đến năm 2008, đã có 1001 phát minh lớn làm thay đổi cả thế giới, trong đó, Trung Quốc có 30 phát minh, chiếm 3%.
30 phát minh này đều là xuất hiện từ trước năm 1500, chiếm 18,4% trong 163 phát minh lớn trên toàn thế giới trước năm 1500. Trong đó, phát minh cuối cùng là bàn chải đánh răng được phát minh năm 1498, đây cũng là phát minh to lớn duy nhất trong triều đại nhà Minh. Từ sau năm 1500, hơn 500 năm toàn thế giới có 838 phát minh, trong số đó không có phát minh nào đến từ Trung Quốc.
Kinh tế tăng trưởng nhờ những sản phẩm mới, công nghệ mới, ngành nghề mới không ngừng xuất hiện. Trong xã hội truyền thống chỉ có vài ngành nghề như nông nghiệp, luyện kim, làm đồ gốm, thủ công mỹ nghệ. Trong đó nông nghiệp chiếm vị trí chủ đạo. Hiện giờ chúng ta có bao nhiêu ngành nghề ? Theo sự tiêu chuẩn phân loại đa tầng quốc tế, chỉ riêng sản phẩm xuất khẩu, số ngành có mã 2 chữ có 97 ngành, 4 chữ là 1222 ngành, 6 chữ là 5053 ngành, và vẫn không ngừng tăng thêm. Những ngành mới này đều những ngành ra đời từ cách đây 300 năm, mỗi một sản phẩm mới đều có thể tra được nguồn gốc phát triển của nó.
Từ sau năm 1500 tất cả những phát minh lớn đều không đến từ Trung Quốc.
Trong số các ngành mới, lấy ngành sản xuất ô tô làm ví dụ. Ngành ô tô được những người Đức như Karl Benz, Daimler và Maybach sáng lập vào khoảng giữa những năm 1880, sau đó trải qua hàng loạt cải tiến về công nghệ, chỉ từ năm 1900 đến 1981, đã có hơn 600 mẫu đổi mới quan trọng (theo Albernathy Clark and kantrow, 1984).
Trung Quốc hiện nay là nước sản xuất ô tô lớn nhất thế giới, nếu như bạn viết một bộ lịch sử về sự tiến bộ của ngành ô tô, trên danh sách sẽ có hàng vạn nhà phát minh có tên tuổi, trong đó có người Đức, người Pháp, người Anh, người Italy, người Mỹ, người Bỉ, người Thụy Điển, người Nhật, nhưng sẽ không có người Trung Quốc.
Dù là những ngành nghề truyền thống mà Trung Quốc từng dẫn đầu từ trước thế kỷ 17 như luyện kim, làm gốm, dệt may, những phát minh lớn cách đây 300 năm, không có phát minh nào là của người Trung Quốc.
Tôi muốn nhấn mạnh sự khác nhau trước và sau năm 1500. Trước năm 1500, thế giới phân chia thành những khu vực khác nhau, mỗi khu vực về cơ bản đều trong trạng thái đóng cửa, một kỹ thuật mới xuất hiện ở một nơi, thì sức ảnh hưởng của nó tới nơi khác là rất nhỏ, và cống hiến của nó đối với nhân loại cũng rất hạn chế.
Ví dụ như, năm 105, ông Thái Luân thời Đông Hán đã phát minh ra kỹ thuật sản xuất giấy, nhưng đến năm sau 751, kỹ thuật sản xuất giấy mới được truyền tới nước Hồi giáo, trải qua 300 – 400 năm mới truyền tới tây Âu.
Nhưng sau năm 1500, toàn cầu đã bắt đầu nhất thể hóa, không những tốc độ phát minh kỹ thuật mới được tăng nhanh, mà sự phổ biến của kỹ thuật cũng gia tăng, một công nghệ mới xuất hiện ở nơi này, nó sẽ nhanh chóng được mang tới nơi khác, và sẽ có ảnh hưởng rất lớn đến nhân loại.
Ví dụ, năm 1886, người Đức phát minh ra ô tô, 15 năm sau, nước Pháp trở thành nước đứng đầu sản xuất ô tô, qua 15 năm nữa, nước Mỹ thay thế Pháp trở thành cường quốc về sản xuất ô tô. Đến năm 1930, tỷ lệ phổ biến của ô tô Mỹ lên đến 60%.
Do đó, sau năm 1500, sáng tạo mới đã thực sự có tính so sánh giữa các nước, chất lượng ai tốt ai không tốt chỉ nhìn là biết ! Trong 500 năm trở lại đây, Trung Quốc không có một phát minh mới nào đáng ghi trong sử sách, điều đó có nghĩa là chúng ta chưa làm được gì để cống hiến cho sự tiến bộ của nhân loại! So với tổ tiên thì chúng ta kém xa !
Tôi còn muốn nhấn mạnh vấn đề về dân số, dân số có nước nhiều nước ít, so sánh đơn giản giữa các nước về phát minh sáng tạo của ai nhiều sẽ không chính xác.
Sự sáng tạo mới phải tỷ lệ thuận với dân số, tại sao Trung Quốc không thế?
Về lý luận mà nói, trong một điều kiện khác, một nước có dân số đông, thì sự sáng tạo sẽ nhiều, tiến bộ về kỹ thuật sẽ nhanh. Hơn nữa, tỷ lệ sáng tạo và tỷ lệ dân số là mối quan hệ chỉ số, không phải đơn giản là mối quan hệ tỷ lệ tương ứng. Có 2 nguyên nhân: thứ nhất, tri thức ở phương diện sản xuất có tính kinh tế và hiệu ứng lan tỏa quan trọng; thứ 2, tri thức ở phương diện sử dụng sản phẩm không có tính ngăn cản người khác sử dụng nó.
Những phát minh cống hiến cho nhân loại của người Trung Quốc không tương xứng với tỷ lệ dân số của Trung Quốc. Dân số Trung Quốc gấp 4 lần dân số Mỹ, gấp 10 lần Nhật, gấp 20 lần Anh, gấp 165 lần Thụy Sĩ.
Nhưng thực tế, trong 500 năm, về phương diện phát minh sáng tạo, sự cống hiến của Trung Quốc gần như con số 0, chưa cần so sánh với nước Mỹ, nước Anh, ngay cả con số lẻ của Thụy Sĩ cũng chưa đạt đến. Người Thụy Sĩ phát minh ra kìm phẫu thuật, máy trợ thính điện tử, dây an toàn, công nghệ chỉnh hình, màn hình LCD, v.v.
Công nghệ mực chống giả được Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc dùng để in tiền là công nghệ của Thụy Sĩ, bột mỳ Trung Quốc sản xuất có 60% ‒ 70% máy móc gia công của công ty Bühler của Thụy Sĩ.
Nguyên nhân do đâu? Lẽ nào là do gen của người Trung Quốc? Hiển nhiên là không phải! Nếu không, chúng ta không có cách nào giải thích được sự huy hoàng của Trung Quốc cổ đại.
Hiển nhiên là do thể chế và chế độ của chúng ta. Sức sáng tạo là dựa vào sự tự do! Sự tự do về tư tưởng và tự do về hành vi. Đặc điểm cơ bản của thể chế của Trung Quốc đã hạn chế sự tự do của người dân, nó đã bóp nghẹt tính sáng tạo, giết chết tinh thần của các nhà khởi nghiệp. Người Trung Quốc có sức sáng tạo nhất đó là vào thời Xuân Thu và thời Tống, đây không phải là ngẫu nhiên. Hai thời đại này cũng là thời đại người Trung Quốc tự do nhất.
Trước năm 1500, phương Tây không sáng sủa, phương Đông thì mờ mịt, sau năm 1500, một số nước phương Tây trải qua cải cách tôn giáo và vận động phổ cập kiến thức mới, họ đã dần dần hướng tới tự do và pháp trị, còn chúng ta lại đi ngược đường với họ.
Thể chế Trung Quốc đã hạn chế sự tự do của người dân, cũng hạn chế luôn cả sức sáng tạo. Tôi cần phải nhấn mạnh, tự do là một chỉnh thể không thể tách rời, khi tâm hồn không được tự do, thì hành động cũng không được tự do; khi không có tự do ngôn luận thì tư tưởng không thể tự do được. Chỉ có tự do thì mới có sự sáng tạo.
Lấy một ví dụ để nói rõ về điểm này. Ngày nay, rửa tay trước khi ăn cơm và sau khi đi vệ sinh đã trở thành thói quen. Nhưng năm 1847, khi bác sĩ nội khoa người Hungari Ignaz Semmelweis đề xuất bác sĩ và y tá phải rửa tay trước khi tiếp xúc với sản phụ, ông đã xúc phạm đến đồng nghiệp, vì thế mà bị mất việc, và chết trong một bệnh viện tâm thần lúc 47 tuổi.
Quan điểm của Ignaz Semmelweis dựa trên sự theo dõi về sốt hậu sản, khi đó tại bệnh viện của ông có 2 phòng sinh, một phòng để phục vụ người giàu, do các bác sĩ và y tá giỏi chăm sóc, những bác sĩ này luôn đổi công việc giữa đỡ đẻ và giải phẫu; một phòng khác là để phục vụ người nghèo, do bà mụ đỡ đẻ. Ông phát hiện, tỷ lệ người giàu bị sốt hậu sản nhiều gấp 3 lần người nghèo. Ông cho rằng nguyên nhân là do bác sĩ không rửa tay. Nhưng cách nhìn nhận vấn đề của ông lại mâu thuẫn với lý luận khoa học thời đó, ông cũng không thể đưa ra những luận chứng khoa học để thuyết minh cho phát hiện của mình.
Thói quen vệ sinh của nhân loại thay đổi thế nào? Việc này có liên quan tới phát minh máy in.
Những năm 1440, Johannes Gutenberg đã phát minh ra phương pháp in dấu. Loại máy in sử dụng phương pháp in này đã khiến cho sách vở bắt đầu phổ biến, nhiều người bỗng phát hiện, thì ra họ bị “viễn thị”, thế là nhu cầu về kính lại tăng cao. 100 năm sau khi máy in được phát minh, châu Âu xuất hiện hàng ngàn nhà sản xuất kính mắt, đồng thời cũng làm dấy lên cuộc cách mạng về công nghệ quang học.
Năm 1590, công ty sản xuất kính mắt Janssen Hà Lan đã lắp vài chiếc kính trong một cái ống tròn, và họ phát hiện những sinh vật quan sát qua những chiếc kính này được phóng to lên, từ đó họ phát minh ra kính hiển vi. Nha khoa học người Anh Robert Hook đã sử dụng kính hiển vi để phát hiện ra tế bào, từ đó tạo nên cuộc cách mạng khoa học và y học.
Nhưng kính hiển vi thời đầu không cho hiệu suất cao, cho đến những năm 1870, công ty Carl Zeiss của Đức đã sản xuất ra loại kính hiển vi mới, nó được chế tạo dựa trên công thức toán học chính xác. Nhờ vào loại kính hiển vi này, bác sĩ người Đức Robert Koch đã phát hiện ra vi khuẩn mà mắt người không nhìn thấy, và cũng chứng minh cho quan điểm của bác sĩ người Hungari Ignaz Semmelweis, từ đó lý luận về vi sinh vật và vi khuẩn học ra đời. Nhờ sự ra đời về vi khuẩn học này mà con người đã dần dần thay đổi thói quen, và tuổi thọ của con người cũng được kéo dài.
Chúng ta thử nghĩ: nếu lúc đầu máy in bị cấm sử dụng, hoặc là chỉ cho phép in ấn những gì đã được kiểm duyệt, vậy sách báo sẽ không được phổ cập, nhu cầu về kính mắt cũng sẽ không lớn, kính hiển vi và kính viễn vọng cũng sẽ không được phát minh nữa, ngành vi sinh vật học cũng không được ra đời, tuổi thọ dự tính của con người cũng sẽ không tăng từ 30 lên 70, càng không thể nào mơ tới thám hiểm không gian vũ trụ.
Không bảo vệ tự do thì không xứng với danh hiệu “người Bắc Đại”
Newton mất 30 năm để phát hiện ra lực vạn vật hấp dẫn, tôi mất 3 tháng để làm rõ định luật vạn vật hấp dẫn này, nếu tôi nói mình dùng thời gian 3 tháng để đi hết con đường của Newton, mọi người có thể cảm thấy buồn cười. Ngược lại, nếu tôi quay sang cười Newton, vậy thì chỉ có thể nói tôi quá vô tri!
Chúng ta thường nói, Trung Quốc dùng 7% diện tích đất có thể trồng trọt để nuôi sống 20% người dân thế giới, nhưng chúng ta cần hỏi lại: Trung Quốc liệu có thể làm được việc đó không? Nói đơn giản, chính là sử dụng lượng lớn phân hóa học. Nếu không sử dụng phân hóa học, e là một nửa người Trung Quốc sẽ chết đói.
Công nghệ sản xuất phân đạm đến từ đâu? Hơn 100 năm trước, nhà khoa học người Đức Fritz Habe và kỹ sư Carl Bosch của công ty BASF đã phát minh ra, chứ không phải Trung Quốc phát minh ra. Năm 1972, sau chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Nixon, Trung Quốc và Mỹ đã có thương vụ làm hợp tác đầu tiên, chính là mua 13 giàn thiết bị sản xuất Ure quy mô lớn nhất, hiện đại nhất thế giới lúc bấy giờ, trong đó có 8 giàn máy là của công ty Kellogg.
Trải qua 50 năm, 100 năm nữa khi viết lại lịch sử phát minh trên thế giới, liệu Trung Quốc có thể có tên trong đó. Chỉ có tự do, thì mới làm tinh thần và sức sáng tạo của doanh nghiệp của người Trung Quốc mới phát huy hết khả năng, biến Trung Quốc trở thành điển hình về sáng tạo cái mới.
Do đó, đẩy mạnh và bảo vệ tự do là trách nhiệm của mỗi người Trung Quốc quan tâm tới vận mệnh của đất nước, và là sư mệnh của người của Trường Đại học Bắc Kinh! Không bảo vệ tự do thì không xứng với xưng hiệu “người Bắc Đại” !
Trí Đạt dịch
Tên viết tắt trong tiếng Hoa là Beida (北大, Běidà) (Bắc Đại) của Đại học Bắc Kinh (Trung: 北京大學 <北京大学> (Bắc Kinh Đại học)/ Běijīng Dàxué), là một trường đại học tại Bắc Kinh, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Trường được thành lập năm 1898 thay thế Quốc Tử Giám cổ [1] và là một trong những trường đại học lâu đời nhất Trung Quốc[2][3][4][5][6] Đến năm 1920, nó đã trở thành trung tâm của những tư tưởng cấp tiến. Hôm nay, rất nhiều bảng xếp hạng quốc gia và quốc tế thường xuyên xếp đại học Peking là đại học hàng đầu của Trung Quốc.[2][7][8] Ngoài học thuật, Đại học Bắc Kinh đặc biệt nổi tiếng với vẻ đẹp kiến trúc truyền thống của Trung Hoa và khu vực khuôn viên trường.[9].